Koji su uzroci neplodnosti (infertilnosti)?
Neplodnost je poremećaj koji se često javlja u društvu, ali se relativno rijetko traži liječenje. Osobe koje sumnjaju na neplodnost možda nisu svjesne da je to stanje moguće liječiti ili se mogu ustručavati da se obrate ljekaru. Međutim, neplodnost, koja može biti uzrokovana različitim faktorima, u većini slučajeva može se liječiti.
Šta je neplodnost?
Neplodnost ili infertilitet se definiše kao nemogućnost para da postigne trudnoću nakon najmanje godinu dana redovnih nezaštićenih seksualnih odnosa. Parovi koji se suočavaju s ovim problemom nazivaju se “infertilni parovi”. Pored fizioloških uzroka, na pojavu neplodnosti značajno utiču i faktori okoline poput teških radnih uslova, zagađenja, konzumacije neorganske hrane i stresa.
Uzroci neplodnosti
Kod parova koji se javljaju ljekaru zbog sumnje na neplodnost, uzrok može poticati i od muškarca i od žene. Zato je važno da se od početka istraživanja i dijagnostičkog procesa uzme detaljna anamneza oba partnera.
Zajednički odlazak ljekaru omogućava precizniju dijagnostiku i planiranje liječenja, ali i pomaže paru da kroz proces prođe s manje fizičkog i psihološkog opterećenja.
Najčešći uzroci muške neplodnosti su:
- Nizak broj spermatozoida
- Morfološke abnormalnosti sperme (glava ili rep)
- Smanjena pokretljivost sperme
- Nizak nivo koncentracije sperme
- Problemi s erekcijom ili prerana ejakulacija
- Varikokela
- Pretjerana konzumacija alkohola i cigareta
- Gojaznost
- Hormonski poremećaji
- Infekcije tokom fetalnog perioda ili djetinjstva
Najčešći uzroci ženske neplodnosti su:
- Smanjena rezerva jajnih ćelija
- Zatvoreni jajovodi
- Poremećaji ovulacije
- Policistični jajnici (PCOS)
- Endometrioza (čokoladne ciste)
- Veliki miomi u maternici
- Pretjerana konzumacija alkohola i cigareta
- Tumori reproduktivnog sistema i lijekovi koji se koriste u njihovom liječenju
Dijagnoza neplodnosti
Za postavljanje tačne dijagnoze potrebno je detaljno ispitati faktore kod oba partnera.
Kod muškaraca se najčešće radi spermiogram — test koji procjenjuje broj, oblik i pokretljivost spermatozoida. Ako su uočene nepravilnosti, mogu se uraditi hormonske i genetske analize.
Kod žena se procjenjuje hormonski profil, uključujući hormone jajnika, štitne žlijezde i prolaktin. Takođe, transvaginalnim ultrazvukom se pregledaju jajnici i maternica. Ova metoda daje uvid u veličinu jajnika, broj folikula i stanje endometrija. Po potrebi, dodatne metode mogu se koristiti za procjenu prohodnosti jajovoda.
Liječenje neplodnosti
Na osnovu uzroka i težine stanja, liječenje može uključivati lijekove, hirurške intervencije ili kombinovane pristupe. Na plan liječenja utiču faktori poput kvaliteta jajnih ćelija i sperme, stanja jajovoda, starosti pacijenata i prethodnih pokušaja liječenja. U nekim slučajevima može biti preporučena i psihološka podrška ili savjetovanje s nutricionistom.
Antibiotska terapija
Ako su prisutne infekcije u genitalnom sistemu, liječenje se obično započinje antibioticima, jer infekcije mogu značajno umanjiti uspješnost terapije. Antibiotska terapija treba da se primjenjuje istovremeno kod oba partnera.
Terapija lijekovima
Ako je uzrok neplodnosti poremećaj ovulacije, mogu se propisati lijekovi za poticanje ovulacije. Ovi lijekovi pomažu u regulisanju menstrualnog ciklusa i povećanju broja zrelih jajnih ćelija.
Hirurške metode
Ako veliki miomi u maternici ometaju trudnoću, potrebno ih je hirurški ukloniti. Tokom zahvata važno je sačuvati integritet maternice, stoga operaciju treba da izvodi iskusan ginekolog.
Kod muškaraca se u slučaju sumnje na varikokelu preporučuje urološki pregled i, ako je potrebno, hirurški zahvat koji izvodi specijalizovani urolog.
Psihološka podrška
Kod dugotrajnih tretmana, parovima se može preporučiti psihološko savjetovanje kako bi im se pomoglo da se lakše nose sa stresom i emocionalnim pritiskom tokom procesa liječenja.
