Šta je gastrointestinalni sistem? Koje su bolesti gastrointestinalnog sistema?

Gastrointestinalni sistem je dug tubusni organ smješten između usta i anusa, zajedno s brojnim povezanim organima, čija je osnovna funkcija probava.

Osnovna funkcija probavnog sistema

Glavna funkcija sistema je probava, ali organi međusobno ostvaruju brojne dodatne funkcije kroz složen mehanizam.

Na primjer, pankreas izlučuje probavne enzime u tanko crijevo, a istovremeno luči mnoge hormone, među kojima su inzulin i glukagon ključni za regulaciju šećera u krvi.

Želudac, osim što podržava hemijsku probavu putem lučenja hlorovodične kiseline i pepsina, omogućava apsorpciju vitamina B12 preko intrinzičnog faktora, te lučenjem hormona grelina učestvuje u regulaciji apetita.

Slične probavne i hormonalne funkcije odvijaju se i u drugim dijelovima probavnog sistema.

Funkcije gastrointestinalnog sistema obuhvataju:

• Žvakanje i gutanje: usitnjavanje hrane i njen transport preko usne šupljine i ždrijela do jednjaka
• Probavu: razgradnju hrane putem enzima do manjih, apsorptivnih molekula (želudac, tanka crijeva)
• Apsorpciju: prelazak hranjivih tvari (proteina, ugljikohidrata, masti), minerala i vitamina u krv i limfu (tanka crijeva).
• Izlučivanje: skladištenje neprobavljenih ostataka hrane i njihovo izbacivanje putem anusa (debelo crijevo).

Građa probavnog sistema

Probavni sistem čine: usta, ždrijelo (faring), jednjak (ezofagus), želudac, tanka crijeva, debela crijeva, rektum i analni kanal. S njim su povezani i pomoćni organi: pljuvačne žlijezde, žučna kesa, jetra i pankreas.

Tubusna struktura probavnog sistema građena je od četiri sloja: mukoza – submukoza – muskularis propria – seroza. Ovi slojevi omogućavaju miješanje i potiskivanje hrane kroz sistem. Građa zida varira u zavisnosti od funkcije pojedinog organa. Na primjer u želucu mišićni slojevi imaju specifične konfiguracije, dok u područjima sfinktera (pilor, kardija) struktura pokazuje posebne karakteristike. Većina karcinoma probavnog sistema razvija se upravo iz unutrašnjeg sloja – mukoze.

Bolesti probavnog sistema

Probavni sistem može biti pogođen brojnim benignim i malignim bolestima.

• Česte maligne bolesti: karcinom želuca, debelog i završnog crijeva.
• Rjeđe maligne bolesti: karcinomi tankog crijeva, žučne kese, slijepog crijeva.
• Česte benigne bolesti: hemangiomi jetre, žučni kamenci, peptički ulkusi, hemoroidi.
• Rjeđe benigne bolesti: Meckelov divertikul, leimiom, celijakija.
• Infektivne bolesti: amebijaza, salmoneloza, šigeloza.
• Neinfektivne upalne bolesti: Crohnova bolest, ulcerozni kolitis.

Dakle, spektar oboljenja varira od obične konstipacije i dispepsije pa sve do karcinoma.

Liječenje uključuje široke mogućnosti: od medikamentozne terapije do hirurških intervencija i transplantacije organa.

Često postavljana pitanja o gastrointestinalnom sistemu

1. Šta je gastrointestinalni sistem?

Gastrointestinalni sistem je skup organa koji učestvuju u varenju hrane, apsorpciji hranjivih materija i izbacivanju otpadnih tvari iz organizma. U njega spadaju usta, jednjak, želudac, tanko i debelo crijevo, jetra, pankreas i žučna kesa.

2. Koje su bolesti gastrointestinalnog sistema?

Najčešće bolesti gastrointestinalnog sistema uključuju gastritis, čir na želucu, gastroezofagealnu refluksnu bolest (GERB), sindrom iritabilnog crijeva, upalne bolesti crijeva (Crohnova bolest, ulcerozni kolitis), bolesti jetre, pankreatitis i žučne kamence.

3. Koji su simptomi bolesti gastrointestinalnog sistema?

Simptomi mogu varirati, ali najčešći uključuju bol u stomaku, nadutost, mučninu, povraćanje, proljev, zatvor, gubitak apetita, gubitak tjelesne mase i pojavu krvi u stolici.

4. Kako se postavlja dijagnoza gastrointestinalnih bolesti?

Dijagnoza se postavlja na osnovu anamneze, fizikalnog pregleda i dodatnih dijagnostičkih metoda kao što su laboratorijske analize, ultrazvuk, endoskopija, kolonoskopija ili CT snimanje.

5. Kako se liječe bolesti gastrointestinalnog sistema?

Liječenje zavisi od vrste bolesti. Može uključivati promjene u ishrani, upotrebu lijekova (antacidi, antibiotici, probiotici, antiinflamatorni lijekovi), endoskopske procedure ili hirurški zahvat u težim slučajevima.

6. Može li se spriječiti razvoj gastrointestinalnih bolesti?

Rizik od gastrointestinalnih bolesti može se smanjiti pravilnom ishranom, izbjegavanjem prekomjerne konzumacije alkohola, prestankom pušenja, smanjenjem stresa i redovnim preventivnim pregledima.

7. Na koje odjeljenje treba otići zbog bolesti gastrointestinalnog sistema?

U slučaju bolesti gastrointestinalnog sistema, potrebno je obratiti se odjeljenju gastroenterologije.