Rak dojke

Budući da je rak dojke najčešći oblik raka kod žena, mnoge žene brinu da li ova bolest može biti fatalna. Kao i kod drugih vrsta raka, rano otkrivanje i pravilni tretmani spašavaju živote.

Šta je rak dojke?

Rak dojke je nekontrolisana proliferacija ćelija u tkivu dojke, koje se sastoji od masnog tkiva, krvnih sudova, mliječnih kanala i žlijezda. U nekim slučajevima, rak se širi na druge dijelove tijela. Zdrave ćelije mijenjaju strukturu, brzo se množe i formiraju tumore u dojci.

Šta uzrokuje rak dojke?

Uzroci nisu u potpunosti poznati, ali poznati faktori rizika mogu igrati ulogu:

• Nikada nije rađala ili prvo rođenje nakon 30. godine
• Ne doji šest mjeseci nakon poroda
• Kasni ulazak u menopauzu
• Rano započinjanje menstrualnog ciklusa
• Prekomjerna konzumacija alkohola
• Prekomjerna težina ili gojaznost
• Sjedilački način života
• Spol: ženski
• Prva linija rodbine s istorijom raka dojke
• Dugotrajna terapija estrogenom
• Izloženost zračenju, posebno grudnom području
• Prethodni rak dojke

Primarni, nepromjenjivi faktori rizika uključuju stariju životnu dob, prvu menstruaciju prije 12. godine i prisustvo raka dojke kod majke ili sestre. Rizik raste nakon 30. godine, a posebno nakon 50. godine. Oko polovine pacijentica su osobe starije od 65 godina.

Da li muškarci mogu dobiti rak dojke?

Muškarci takođe imaju tkivo dojke, ali rizik je znatno manji nego kod žena. Bolest se javlja u 1 od 100 slučajeva, uglavnom kod muškaraca starijih od 60-65 godina. Dijagnoza je često kasna jer se mogućnost bolesti kod muškaraca zanemaruje.

Simptomi raka dojke

Glavni simptom raka dojke su opipljive kvržice oko dojke ili ispod pazuha. Otečenosti ili kvržice mogu biti čvrsto tkivo i bolne u nekim slučajevima, ili meko tkivo i bezbolno u drugim slučajevima. Oni koji istražuju kako prepoznati rak dojke prvo razmatraju ovaj čest simptom.

• Bol u području dojke
• Oticanje u području dojke i pazuha
• Iscjedak ili krvarenje iz bradavice
• Deformiteti bradavice (uvođenje ili povlačenje)
• Rane i kožni poremećaji oko dojke
• Edem oko dojke
• Promjene boje ili deformiteti dojke

U nekim slučajevima, znakovi raka dojke prepoznaju se i po drugim simptomima koje izazivaju ćelije koje se šire. Rak dojke također izaziva poremećaje tkiva u organima poput pluća i jetre, gdje metastazira. U tom smislu, poremećaji poput bola u grudnom području ili kratkog daha također mogu biti simptomi raka dojke.

Kako se izvodi samopregled dojke?

Pregled dojke je neophodan, jer u ranoj fazi bolesti nema očiglednih simptoma. Rana dijagnoza raka dojke uglavnom je moguća kao rezultat pregleda koje same pacijentice obavljaju. Samopregled dojke obuhvata područje dojke i pazuha. Generalno, ove provjere koje bi žene starije od 20 godina trebale obavljati jednom mjesečno omogućavaju rano otkrivanje. Ove kontrole treba raditi 4–5 dana nakon završetka menstrualnog ciklusa, kada je uticaj hormona manji nego obično.

Pregled dojke može se obaviti ispred ogledala, u tušu ili u ležećem položaju. Ispred ogledala, u okruženju sa dovoljno svjetla, potrebno je ručno i vizuelno pregledati područje oko i ispod dojki, bradavica i pazuha, sa gornjim dijelom tijela golim. Ispred ogledala prvo treba provjeriti iz različitih uglova da li postoje nepravilnosti u veličini, simetriji i boji dojki, uvučenost bradavica ili crvenilo kože dojke. Zatim se ista provjera vrši sa podignutim rukama.

U ovoj fazi treba obratiti pažnju na eventualno oticanje, posebno ispod pazuha.

Ručni pregled može se obaviti u ležećem ili stojećem položaju. Provjerava se da li postoji kvržica ispod dojke, bradavica i pazuha. Kod pregleda u stojećem položaju, lijeva ruka se koristi za desnu dojku, a desna ruka za lijevu dojku. Obim dojke i pazuha provjerava se cirkularnim pokretima kažiprstom, srednjim i prstenastim prstom, uz blagi pritisak.

Kod ručnog pregleda u supiniranom (ležećem) položaju, desna ruka se podiže iznad glave pri kontroli desne dojke, a lijeva ruka pri kontroli lijeve dojke. U ovoj poziciji potrebno je staviti peškir ili jastuk ispod ramena sa strane koja se pregledava. Isto kao u stojećem položaju, cirkularnim pokretima se provjerava da li postoji kvržica oko dojke i ispod pazuha. Istovremeno, bradavica se pritisne kako bi se provjerilo eventualno iscjedak ili krvarenje.

Obavezno je posjetiti zdravstvenu ustanovu ukoliko se tokom ovih pokreta otkrije bilo kakva kvržica ili masa.

Početak raka dojke

Početak raka dojke razlikuje se od drugih vrsta karcinoma kada se uzmu u obzir simptomi. Bolest u ranoj fazi ne izaziva mnogo simptoma, što otežava ranu dijagnozu. Budući da bolest ne pokazuje očigledne simptome dok ne dostigne napredne faze, žene moraju redovno ići na zdravstvene preglede kako bi se bolest dijagnosticirala u početnoj fazi. Kampanje za podizanje svijesti o karcinomu dojke takođe naglašavaju važnost razvoja svijesti o ovoj bolesti i značaj rane dijagnoze.

Faze raka dojke

Faza 0

U ovoj fazi, ćelije koje se formiraju u mliječnim kanalima još se nisu proširile na masno tkivo, limfne čvorove ili druga tkiva i organe. Veličina tumora je mala u ovoj fazi, koja predstavlja najraniju fazu raka dojke.

Faza IA

U ovoj fazi, ćelije koje ne dopiru do limfnih čvorova i okolnih organa su manje od 2 cm.

Faza IIA

U zavisnosti od veličine, ćelije se u ovoj fazi mogu proširiti na limfne čvorove. Tumor, koji ima dimenzije između 2 cm i 5 cm, nije se proširio na limfne čvorove ili okolna tkiva i organe. S druge strane, u ovoj fazi kod tumora manjih od 2 cm može se uočiti minimalno širenje u limfnim čvorovima.

Faza IIB

Ako je tumor veličine između 2 cm i 5 cm i proširio se na limfne čvorove, nije dosegao udaljene organe i tkiva. S druge strane, masa veća od 5 cm ostaje samo na zidu grudnog koša bez širenja na limfne čvorove.

Faza IIIA

Ako masa veličine oko 5 cm nije se proširila na okolna tkiva, zahvata aksilarne limfne čvorove. S druge strane, ćelije veće od 5 cm mogu se proširiti na limfne čvorove čak i ako ne uključuju zid grudnog koša.

Faza IIIB

U ovoj fazi, ćelije se šire na limfne čvorove oko pazuha i rebrnog koša ili na zid grudnog koša i tkiva. Ćelije karcinoma variraju po veličini. Međutim, u udaljenim regijama se ne nalaze karcinomske ćelije.

Faza IIIC

Ćelije karcinoma različitih veličina šire se na limfne čvorove iznad ključne kosti, oko rebrnog koša i na aksilarne limfne čvorove. Tako se karcinomske ćelije nalaze u mnogim limfnim čvorovima oko dojke.

Faza IV

U ovoj fazi, koja je isključena iz faze 3 raka dojke, karcinomske ćelije su metastazirale u okolne organe i tkiva, poput jetre, pluća i kostiju.

Liječenje raka dojke

Iako slučajevi raka dojke rastu svake godine, bolest se može rano dijagnosticirati i kontrolisati zahvaljujući modernoj medicini i novim metodama liječenja. Posebno kod bolesti koja se primijeti u ranoj fazi, širenje tumora se može intervenirati, a gubitak dojke se minimizira. Liječenje naprednog raka dojke koji zahtijeva hiruršku operaciju provodi se zajedno sa plastičnom hirurgijom, a pacijentima se primjenjuje rekonstrukcija dojke.

Liječenje raka dojke se izvodi hemoterapijom, radioterapijom i hormonskom terapijom, kao i hirurškim metodama. Ipak, hirurške operacije čine osnovu liječenja bolesti, posebno u ranim fazama. Plan liječenja oblikuje se prema fazi bolesti. U fazi 0 obično nema potrebe za dodatnim tretmanom poput hemoterapije ili radioterapije nakon operacije. U fazama I i II, gdje je masa mala, ljekari odlučuju da li je potrebna dodatna terapija pored operacije. U fazi III primjenjuju se hemoterapija i hirurška operacija zajedno, dok se u fazi IV odlučuje da li će se operacija izvesti prema širenju karcinomskih ćelija. U slučajevima naprednih metastaza primjenjuju se samo pomoćne metode liječenja kako bi se povećao kvalitet života pacijenta.

Primarni cilj svih naprednih hirurških operacija je potpuno očistiti karcinomske ćelije i ukloniti limfne čvorove u slučaju širenja na njih. Hirurške metode koje se koriste u liječenju raka dojke su sljedeće:

Mastektomija

Ova metoda, koja uključuje uklanjanje limfnih čvorova u slučaju širenja tkiva dojke i ćelija, dijeli se na tri dijela: jednostavna mastektomija, mastektomija sa očuvanjem kože i radikalna mastektomija.

U jednostavnoj mastektomiji uklanja se cijela dojka, uključujući masno tkivo, kožu dojke i bradavice. U ovoj metodi, koja danas nije mnogo preferirana zbog razvoja alternativnih metoda, limfni čvorovi se također uklanjaju u slučaju širenja ćelija. Međutim, mišićno tkivo u donjem dijelu dojke ostaje.

Iako se tkivo dojke uklanja u mastektomiji sa očuvanjem kože, koža dojke se ne dira. Dojka se rekonstruira uz pomoć silikonskih proteza budući da većina kože ostaje nakon operacije, pri čemu se također uklanja bradavica i njena okolina.

U tom smislu, rekonstrukcija dojke se može primijeniti kod pacijentica nakon mastektomije sa očuvanjem kože.

Radikalna mastektomija, koja je danas jedna od rijetko preferiranih metoda, uključuje uklanjanje cijele dojke, submamarnih mišića i aksilarnih limfnih čvorova. Ova metoda se uglavnom bira za čišćenje velikih masa koje su prirasle za grudni zid.

Operacija očuvanja dojke (Lumpektomija)

Lumpektomija je hirurška metoda koja uključuje uklanjanje samo kancerogene mase i okolnog tkiva, umjesto cijele dojke. Danas je ova metoda, koja je široko preferirana, posebno u slučajevima raka dojke u ranoj fazi, od suštinskog značaja kako za očuvanje integriteta dojke, tako i za smanjenje psihološkog utjecaja na pacijentice. Radioterapija se obično primjenjuje kod pacijentica koje prolaze ovu hiruršku metodu. Pomoćne metode liječenja nakon operacije su sljedeće:

Radioterapija

Radioterapija je pomoćna metoda liječenja koja uključuje zračenje aksilarne regije i područja dojke. Ona se koristi uglavnom nakon operacija u kojima cijela dojka nije uklonjena. Iako je masa uklonjena tokom hirurških operacija, postoji mogućnost da ostanu kancerogene ćelije. Radioterapija je efikasna u uništavanju preostalih kancerogenih ćelija i u zaštiti tkiva dojke koje nije uklonjeno. Ovo liječenje se

Hemoterapija

Hemoterapija je medicinska terapija koja se obično primjenjuje nakon hirurških operacija. Takođe, ona može imati preventivni karakter. Hemoterapija je posebno efikasna u uništavanju kancerogenih ćelija koje se ne mogu detektovati pregledima i skenerima, a koje imaju potencijal da se prošire u druge dijelove tijela. Hemijski lijekovi se pacijentima daju intravenozno u tu svrhu.

Ako nakon operacije raka dojke ostanu kancerogene ćelije, cilj je da se te ćelije potpuno uklone. Istovremeno, planira se terapija lijekovima koja ima za cilj eliminaciju rizika širenja kancerogenih ćelija u okolne organe i tkiva, u zavisnosti od obima i širenja ćelija oko dojke i ispod pazuha.

Hemoterapija, koja se takođe može primijeniti prije operacije raka dojke, omogućava smanjenje velikih ćelija.

Hormonska terapija

Hormonska terapija se primjenjuje kako bi se uklonile preostale kancerogene ćelije nakon hemoterapije, radioterapije i hirurške operacije. Ova terapija, koja je jedna od zaštitnih metoda protiv ponovne pojave bolesti, ima za cilj smanjenje nivoa estrogena i sprječavanje proliferacije kancerogenih ćelija osjetljivih na ovaj hormon.

Hirurgija raka dojke

Hirurške intervencije kod raka dojke dijele se na metode mastektomije i lumpektomije, koje imaju za cilj uklanjanje cijele dojke ili samo dijelova gdje su prisutna kancerogena tkiva. Za pacijentice sa ranim stadijumom raka dojke, lumpektomija je jedna od idealnih metoda. U nekim slučajevima se izvode mastektomije, koje uključuju uklanjanje cijele dojke, zbog prekomjernog širenja ćelija.

Trajanje operacija koje se izvode pod opštom anestezijom varira u zavisnosti od tipa operacije. Ove operacije traju oko 1–3 sata. Nakon toga, pacijentice odmaraju nekoliko dana prije otpusta iz bolnice.

Bez obzira koliko uspješna bila terapija nakon operacije raka dojke, postoji rizik od ponovne pojave bolesti. Pacijentice bi trebalo da prolaze redovne kontrole nakon operacije, budući da je bolest rjeđe sklona ranom recidivu. Plan kontrola treba biti napravljen svakih tri mjeseca, tri godine nakon operacije, potom svakih šest mjeseci i jednom godišnje u narednim godinama.

Često postavljana pitanja o raku dojke

Šta znači biti sa triple-negativnim rakom dojke?

Triple-negativni rak dojke je podtip raka dojke koji napreduje agresivno i može zahtijevati specijalizovani i strateški plan liječenja.

Koji su prvi simptomi inflamatornog raka dojke?

Rani znaci inflamatornog raka dojke uključuju osip koji pokriva više od trećine dojke, uvlačenje ili zadebljanje kože dojke i teksturu koja podsjeća na koru narandže.

Kako se liječi metastatski rak dojke?

Terapija metastatskog raka dojke planira se prema stepenu širenja bolesti kroz tijelo. Ovo može uključivati ciljane terapije, hormonske tretmane i opcije imunoterapije.

Koji su 7 upozoravajućih znakova raka dojke?

Sedam upozoravajućih znakova raka dojke uključuje kvržicu u dojci, zadebljanje tkiva dojke, uvlačenje kože dojke, crvenilo oko bradavice, iscjedak iz dojke, promjene oblika dojke i stalni bol.

Da li je genetsko testiranje vrijedno za rak dojke?

Provođenje genetskog testiranja za rak dojke može pomoći u prevenciji i povećati šanse za ranu i efikasnu terapiju.

Koja vrsta kolagena uzrokuje rak dojke?

U tumorima raka dojke, nivo tipa XII kolagena igra značajnu ulogu u podsticanju širenja kancerogenih ćelija kroz tijelo.

Da li svrbež dojke znači rak?

Svrbež dojke generalno se ne smatra znakom raka. Takođe može biti simptom ekcema ili osnovne infekcije dojke.

Kojoj službi treba da se obratim za rak dojke?

Rak dojke se prvenstveno dijagnostikuje i liječi u odjeljenju Opšte hirurgije, uz uključenost Onkologije kada je to potrebno.