Šta je zatajenje srca
Zatajenje srca je stanje u kojem srčani mišići ne mogu učinkovito pumpati krv. Kao rezultat toga, krv se često vraća unazad, što dovodi do nakupljanja tečnosti u plućima i uzrokuje otežano disanje. Uz odgovarajuće metode liječenja, simptomi zatajenja srca mogu se kontrolisati i ublažiti. Promjene životnog stila, poput gubitka tjelesne težine i redovne fizičke aktivnosti, mogu biti od koristi osobama koje pate od zatajenja srca. U teškim slučajevima, pacijenti mogu doživjeti ozbiljne simptome te im može biti potreban transplantat srca ili uređaj koji pomaže srcu da pumpa krv.
Šta je zatajenje srca?
Zatajenje srca je zdravstveni problem koji se karakteriše pogoršanjem funkcija tijela zbog nemogućnosti srca da pumpa dovoljno krvi. Srce se ponekad može povećati i proširiti kako bi nadoknadilo ovu slabost. Zbog toga je povećanje srca koje prati zatajenje srca jedno od najčešćih stanja. Zatajenje srca, koje se češće javlja kod muškaraca, ako se ne liječi, dovodi do veće stope smrtnosti kod žena.
Zatajenje srca utiče na obje strane srca. Kod akutnog zatajenja srca simptomi se pojavljuju iznenada i brzo nestanu. Ovo stanje može izazvati srčani udar ili problem sa srčanim zaliscima koji kontrolišu protok krvi. Međutim, simptomi koji se javljaju kod hroničnog zatajenja srca traju i ne poboljšavaju se s vremenom. Velika većina slučajeva zatajenja srca spada u hronične.
Šta je akutno zatajenje srca?
Velika većina slučajeva zatajenja srca pripada hroničnoj grupi. U takvim slučajevima, s vremenom ne dolazi do poboljšanja jer simptomi traju. Međutim, ako se simptomi pojave iznenada i zatim brzo nestanu, može se govoriti o akutnom zatajenju srca.
Uzroci akutnog zatajenja srca dijele se na „kardijalnog porijekla” i „nekardijalnog porijekla”:
Kardijalnog porijekla:
- Endokarditis
- Akutni koronarni sindrom
- Neuspjeh ili suženje srčanog zaliska
- Akutni miokarditis
- Akutna aritmija
- Perikarditis
Nekardijalnog porijekla:
- Anemija
- Hirurške intervencije
- Konzumacija alkohola
- Oštećenje bubrega
- Nepoštivanje propisanog toka liječenja
Kako bi se spriječilo akutno zatajenje srca, potrebno je održavati zdravu tjelesnu težinu, ograničiti upotrebu cigareta i alkohola, kontrolisati stres, redovno i individualno vježbati te redovno posjećivati kardiologa.
Šta je kongestivno zatajenje srca?
Kongestivno zatajenje srca, poznato i kao zatajenje desne strane srca, može biti nepoznatog uzroka (idiopatsko) ili se može javiti s povišenim krvnim pritiskom (plućna hipertenzija), najčešće u arterijama koje prenose krv do pluća. Zbog usporenog protoka krvi ka i iz srca, krv se može nakupljati u određenim dijelovima tijela.
Kod kongestivnog zatajenja srca, pritisak se vraća od srca prema venskom sistemu. Pojavljuje se periferni edem, koji se najčešće javlja u abdomenu, nogama i stopalima. Kod hospitalizovanih pacijenata edem se često javlja i na kukovima i leđima.
Najčešći simptomi kongestivnog zatajenja srca su gubitak apetita, natečene vratne vene, umor, slabost, otežano disanje (dispneja), uvećanje jetre (hepatomegalija) i slezene (splenomegalija). Ostali simptomi uključuju S3 galop ritam i povišeni krvni pritisak uzrokovan zadržavanjem soli i vode. Ako dođe do zastoja krvi u crijevima, javlja se probavna nelagodnost.
Simptomi zatajenja srca
Simptomi zatajenja srca postaju sve izraženiji kako bolest napreduje. Pacijent može iskusiti jedan ili više sljedećih simptoma:
- Gubitak apetita
- Brz umor
- Mučnina
- Iznenadno dobijanje na težini
- Ružičasti ili bijeli ispljuvak
- Aritmija (nepravilan srčani ritam)
- Otok nogu, abdomena i članaka (edem)
- Lupanje srca
- Vrtoglavica
- Stalna pospanost
- Poteškoće s koncentracijom
- Često mokrenje noću
- Ispupčene vene na vratu
- Depresija i anksioznost
- Zviždanje prilikom kašlja ili izdisaja
Liječenje zatajenja srca
Prije početka liječenja potrebno je postaviti dijagnozu na osnovu znakova i simptoma. Nakon fizičkog pregleda rade se testovi za procjenu funkcije srca. Među njima je ehokardiografija (EHO) najefikasnija metoda, dok se dodatno koriste krvne pretrage, rendgen grudnog koša, testovi opterećenja, testovi funkcije pluća, magnetna rezonanca, angiografija, kateterizacija srca, tomografija i metode nuklearne medicine.
Prioritet u liječenju zatajenja srca je zaustavljanje oštećenja tkiva i ublažavanje simptoma, uz održavanje trenutnog zdravstvenog stanja pacijenta. Analiziraju se životni stil i prehrambene navike pacijenta, a terapija može uključivati lijekove ili operativni zahvat.
Lijekovi koji se koriste zavise od težine bolesti i simptoma, uključujući: diuretike, beta-blokatore, digoksin, inhibitore enzima koji pretvara angiotenzin, regulatore ritma, antikoagulanse, vazodilatatore, blokatore aldosterona, blokatore angiotenzinskih receptora i lijekove za snižavanje holesterola.
U slučaju problema s električnim sistemom srca ili poremećaja ritma, mogu se koristiti uređaji poput pejsmejkera. Također, mogu biti potrebne intervencije poput ugradnje stenta, bypass operacije ili zahvata na srčanim zaliscima. U teškim slučajevima, transplantacija srca je trajno rješenje.
Faze zatajenja srca
Faza 1
Početna faza zatajenja srca, pacijenti imaju visok rizik, ali obično nema ograničenja u svakodnevnim aktivnostima. Mogu se javiti otežano disanje i napor tokom fizičkih aktivnosti.
Faza 2
U ovoj fazi zatajenje srca se javlja zbog disfunkcije lijeve komore. Pacijenti imaju umjereno ograničenje aktivnosti i simptome poput lupanja srca, otežanog disanja i pritiska tokom fizičke aktivnosti. Preporučuje se terapija inhibitorima enzima koji pretvara angiotenzin i beta-blokatorima te hirurška intervencija po potrebi.
Faza 3
Pacijenti imaju stalni umor, otežano disanje, često mokrenje noću, oticanje i slabost nogu te naduven abdomen. Značajna ograničenja u obavljanju svakodnevnih aktivnosti zahtijevaju upotrebu beta-blokatora, smanjenje unosa soli i redovno vježbanje.
Faza 4
Posljednja faza zatajenja srca, srce više ne može pumpati krv kako treba. Pacijenti trebaju terapiju uređajima za potporu klijetki ili operacijom te intravenske inotropne lijekove. Terminalna faza nosi veliki rizik po život, a simptomi su prisutni čak i u mirovanju. Transplantacija srca je često nužna.
Često postavljana pitanja o zatajenju srca
Da li zatajenje srca ubija?
Zatajenje srca je ozbiljan zdravstveni problem koji može ugroziti život, posebno ako se dijagnoza postavlja kasno. Rano otkrivanje i pravovremeno liječenje smanjuju smrtnost.
Da li je moguće oporaviti se od zatajenja srca?
Potpuni oporavak možda nije moguć, ali rana dijagnoza i liječenje mogu značajno poboljšati kvalitet života i držati simptome pod kontrolom.
Može li stres izazvati zatajenje srca?
Izloženost jakom stresu može negativno uticati na zdravlje srca i doprinijeti razvoju zatajenja srca.
Šta se dešava kada zatajenje srca počne?
Kada zatajenje srca počne, srce ne može pumpati dovoljno krvi u tijelo, što dovodi do simptoma poput umora, otežanog disanja i zadržavanja tečnosti.
Šta je 4. faza zatajenja srca?
U 4. fazi dolazi do značajnog gubitka funkcije srca, a simptomi se javljaju čak i u mirovanju. Često je potrebna transplantacija.
Koji su najčešći simptomi kongestivnog zatajenja srca?
Otežano disanje, umor, oticanje nogu i članaka te lupanje srca.
Šta je dijastolno zatajenje srca?
Dijastolno zatajenje srca nastaje kada srčani mišić ne može pravilno da se opusti tokom faze punjenja zbog povećane ukočenosti.
