Šta je HOBP bolest i koji su simptomi? Kako se liječi?

HOBP (Hronična opstruktivna bolest pluća) je bolest pluća koja nastaje zbog suženja disajnih puteva i onemogućava normalno i zdravo disanje. HOBP je hronična i progresivna bolest koja nema konačan lijek, a njeni najčešći simptomi su kašalj sa iskašljavanjem i otežano disanje. U zavisnosti od stadijuma bolesti, simptomi se manifestuju na različite načine, a otežano disanje čak i pri blagom naporu ukazuje na napredovanje bolesti. HOBP, koja se uglavnom javlja kod pušača, zbog COVID-19 pandemije koja je pogodila cijeli svijet, postala je bolest kojoj treba posvetiti posebnu pažnju i preventivne mjere.

Šta je HOBP?

HOBP, skraćenica od hronične opstruktivne bolesti pluća, je bolest pluća koju karakteriše otežano disanje. Budući da je trajna i progresivna, naziva se „hronična“, a zbog suženja disajnih puteva „opstruktivna“. Ako se ne liječi, HOBP može postati smrtonosna. Simptomi se ne javljaju iznenada, a najvažniji uzrok bolesti je pušenje.

Kod pušenja, usljed udisanja štetnih gasova i čestica, disajni putevi se sužavaju i zadebljavaju, što onemogućava nesmetan prolaz kiseonika u pluća. Ovo suženje bronha je nepovratno i, ako se ne liječi, bolest napreduje.

Pored cigareta i drugih duhanskih proizvoda, i faktori kao što su zagađenje vazduha, rad u zadimljenim i prašnjavim prostorima, izloženost štetnim gasovima i hemikalijama, zagađenje zraka u zatvorenom prostoru, socioekonomski status, starost, pol, genetski faktori, problemi sa razvojem pluća, hronični bronhitis, respiratorne infekcije i astma igraju ulogu u nastanku HOBP-a.

Zbog ozbiljnosti bolesti i kasnog javljanja simptoma, kod mnogih pacijenata dijagnoza ne može biti postavljena na vrijeme. Procjenjuje se da u Turskoj ima oko 3 miliona pacijenata sa HOBP-om. HOBP se nalazi na 4. mjestu među najčešćim uzrocima smrti u zemlji.

Stadijumi HOBP-a

Stadijumi HOBP-a dijele se prema jačini otežanog disanja na četiri:

Blagi stadijum:

bolest se teško prepoznaje, simptomi su blagi, a otežano disanje javlja se pri brzom hodanju, penjanju uz stepenice ili teškom radu.

Umjereni stadijum:

Otežano disanje se javlja i pri fizičkom naporu, a kod nekih i tokom svakodnevnih aktivnosti. Kašalj i iskašljavanje se pojačavaju. Ako pacijent preboli plućnu infekciju ili prehladu, oporavak traje duže nego kod zdravih ljudi.

Teški stadijum:

Otežano disanje se javlja i pri obavljanju svakodnevnih poslova, uz slabost i iscrpljenost. Za razliku od ranijih stadijuma, otežano disanje javlja se i noću, remeteći san.

Vrlo teški stadijum:

Otežano disanje prisutno je i u mirovanju, pacijent više ne može raditi i teško se kreće čak i u kući.

Simptomi HOBP-a

Najčešći simptomi HOBP-a su kašalj sa iskašljavanjem i otežano disanje. U ranom stadijumu kašalj je povremen, dok u kasnijim postaje svakodnevan. Iskašljaj je obično gust, ljepljiv i sivobijele boje. Povećano lučenje sekreta može biti znak HOBP-a, ali i bronhitisa.

U umjerenom stadijumu simptomi su izraženiji: kašalj, iskašljavanje i otežano disanje praćeno umorom i iscrpljenošću. U ovoj fazi pacijenti se obično javljaju ljekaru i tada se najčešće postavlja dijagnoza.

Simptomi završnog stadijuma HOBP-a

Simptomi su izraženiji zbog ozbiljnog pada nivoa kiseonika u organizmu, pa se pored kašlja i otežanog disanja mogu javiti i:

• lupanje srca
• jaki bolovi u glavi
• znojenje
• modre usne, jezik i prsti
• nesanica
• zaboravnost
• razdražljivost
• gubitak težine
• zatvor
• smanjen seksualni nagon
• nadutost stomaka
• tremor i utrnulost u rukama
• izražene vratne vene
• otok nogu

U završnom stadijumu često se javljaju i druge bolesti koje se međusobno pogoršavaju, poput:

• visokog pritiska,
• povišenog holesterola,
• bolesti srca i krvnih sudova,
• apneje u snu,
• dijabetesa,
• osteoporoze i gubitka mišićne mase,
• depresije,
• anksioznosti,
• anemije,
• refluksa,
• raka pluća.

Liječenje HOBP-a

Rano otkrivanje bolesti je od ključnog značaja. Iako ne postoji konačan lijek, terapije mogu usporiti napredovanje bolesti i poboljšati kvalitet života pacijenta.

Prestankom pušenja bolest se najbolje kontroliše. Potrebno je izbjegavati zadimljene i prašnjave prostore, redovno vježbati i koristiti lijekove koji šire disajne puteve, razrjeđuju sekret i ublažavaju kašalj. Neki lijekovi se uzimaju inhalacijom i važno je da se koriste pravilnom tehnikom.

Kod pacijenata sa ozbiljno smanjenim nivoom kiseonika u krvi u vrlo teškom stadijumu primjenjuje se terapija kiseonikom. Ostale metode su respiratorna rehabilitacija, fizikalna terapija, vakcine protiv gripa i upale pluća, aparati za disanje i hirurške intervencije.

HOBP i koronavirus (COVID-19)

Pacijenti sa HOBP-om spadaju u rizične grupe najviše pogođene COVID-19 infekcijom. Posebno pušači sa HOBP-om imaju veći rizik od komplikacija i smrtnog ishoda. Zato je važno da se zaštite od virusa. Tokom pandemije, pacijenti moraju redovno koristiti terapiju, ne smiju prekidati terapiju kiseonikom, ne smiju pušiti, moraju izbjegavati hemikalije i ići na redovne ljekarske kontrole.

Šta pomaže kod HOBP-a?

Pacijenti mogu pomoći sebi pridržavanjem određenih mjera:

• redovno vježbanje (lagane vježbe i šetnje)
• izbjegavanje zagađenog i zadimljenog prostora
• češći, manji obroci, lagana i tečna hrana
• dovoljan unos tečnosti
• izbjegavanje alkohola, cigareta i hrane koja izaziva nadutost
• vježbe disanja kada se simptomi pogoršaju
• održavanje zdrave tjelesne težine
• redovna vakcinacija protiv gripa i izbjegavanje kontakta sa oboljelima
• nošenje udobne odjeće koja ne otežava disanje
• korištenje lifta umjesto stepenica, pravljenje pauza tokom rada

Da li je HOBP zarazna?

HOBP je među vodećim uzrocima smrti u svijetu i može izazvati ozbiljne zdravstvene probleme ako se ne liječi, ali nije zarazna bolest.